ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΤΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ!

                                Ο ΜΑΗΣ ΤΟΥ ‘68

Τα γεγονότα του Μάη του ‘68 έπεσαν σαν κεραμίδα στα κεφάλια των αστών αναλυτών, κοινωνιολόγων, δημοσιογράφων αλλά και προοδευτικών διανοούμενων της εποχής. Τι σχέση μπορεί να έχει η Γαλλία του προχωρημένου καπιταλισμού με τους Βιετκόγκ, την αντιαποικιακή επανάσταση στο Αλγέρι, την άνοιξη της Πράγας; Όλοι αυτοί μίλαγαν με εξαιρετική άνεση για τις επαναστάσεις στην καθυστερημένη περιφέρεια του καπιταλισμού αλλά τους ήταν αδιανόητη μια εξέγερση στο ίδιο τους το σπίτι. Στην καρδιά της Ευρώπης, τη Γαλλία.  43 χρόνια μετά ο Μάης του ’68 στην Γαλλία αποτελεί ακόμα επίκαιρος με τα διδάγματα του να είναι απαραίτητα για όλους τους επαναστάτες. Ητάν το γεγονός το οποίο επιβεβαίωσε πως η εργατική τάξη είναι το υποκείμενο της αλλαγής και έδωσε ένα δυνατό χαστούκι σε όσους πίστευαν πως η ταξική πάλη και η επαναστάσεις είναι στοιχεία του παρελθόντος. Για την επίσημη αριστερά ήταν ένα αιφνιδιαστικό γεγονός, η οποία μάλιστα στην συνέχεια αποδείχτηκε κατώτερη των περιστάσεων και φάνηκαν τα ιδεολογικά της κενά.
Για να εξετάσουμε τα γεγονότα θα πρέπει πρώτα να λάβουμε υπόψιν το ιστορικό υπόβαθρο και τους συσχετισμούς τους οποίους οδήγησαν σε αυτήν την κοινωνική εξέγερση που έμελλε να συνταράξει τα θεμέλια του ίδιου του συστήματος. Την περίοδο εκείνη είχαμε ανάπτυξη του αντιπολεμικού κινήματος ενάντια στην αμερικάνικη επέμβαση στο Βιετνάμ. Το 1968 ήταν μια χρονιά μαζικών αντιπολεμικών και αντιιμπεριαλιστικών συλλαλητηρίων στις ΗΠΑ, την Βρετανία και αλλού. Παράλληλα την περίοδο εκείνη υπήρξε  έντονη ριζοσπαστικοποίηση του κινήματος για τα δικαιώματα των μαύρων με αποκορύφωμα την δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ τον Απρίλιο του 68. Πρέπει επίσης να επισημανθεί  και ο αγώνας των γυναικών και των ομοφυλόφιλων  εκείνη την εποχή για ίσα δικαιώματα.  Πέρα από αυτά 3 μήνες μετά τον Μάη εκδηλώθηκε στην Τσεχοσλοβακία η «Άνοιξη της Πράγας», η εξέγερση ενάντια στην γραφειοκρατική δικτατορία που ζητούσε πραγματική εργατική δημοκρατία.  Την περίοδο εκείνη οι συσχετισμοί ευνοούσαν σαφώς την εργατική τάξη μιας και μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο η ανάπτυξη της βιομηχανίας έκανε πολύ μεγαλύτερο τον αριθμό του προλεταριάτου.
Οι φοιτητές αποτελούν πάντα το ευαίσθητο βαρόμετρο των τάσεων που αναπτύσσονται στα βάθη της κοινωνίας. Το κύμα των φοιτητικών διαδηλώσεων και καταλήψεων που προηγήθηκαν των γεγονότων του Μάη ήταν κάτι σαν τον κεραυνό που προηγείται της καταιγίδας. Στους μήνες πριν τον Μάη υπήρξε έντονη ζύμωση στους φοιτητές που αποκρυσταλλώθηκε σε μια σειρά διαδηλώσεων και καταλήψεων. Αφορμή για το ξεκίνημα των συγκρούσεων ήταν η εκκένωση του πανεπιστημίου της Σορβόννης από δυνάμεις της αστυνομίας στις 3 Μάιου και αυτό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ξεσπά βία στη Quartier Latin (Λατινική Συνοικία) με αποτέλεσμα εκατοντάδες τραυματίες και συλλήψεις. Φοιτητές σε πανεπιστήμια σε ολόκληρη τη χώρα δηλώνουν την συμπαράστασή τους. Την νύχτα της 10^ης Μαΐου υπήρξε ολοκληρωτική εξέγερση στη Quartier Latin. Οι εξεγερμένοι δημιουργούν οδοφράγματα στα οποία η αστυνομία απαντά με μεγάλη βιαιότητα. Οι οπλισμένοι κακοποιοί της Γαλλικής αστυνομίας εισβάλουν σε ιδιωτικά διαμερίσματα και χτυπούνε βίαια απλούς ανθρώπους, ακόμα και μια έγκυο γυναίκα. Αλλά ήρθαν αντιμέτωποι με περισσότερα από όσα περίμεναν. Απλοί Παριζιάνοι βομβάρδισαν την αστυνομία με γλάστρες και άλλα βαριά αντικείμενα που πετούσαν από τα παράθυρα! 367 άνθρωποι νοσηλεύτηκαν και οι 251 ήταν αστυνομικοί. Άλλοι 720 τραυματίστηκαν και 468 συνελήφθησαν. Αυτοκίνητα κάηκαν ή καταστραφήκαν. Ο Υπουργός Παιδείας προσβάλει τους διαδηλωτές: «Ούτε μόρφωση, ούτε πίστη, ούτε νόμος» (Ni doctrine, ni foi, ni loi). Όλα αυτά την ώρα που οι ηγέτες του ΚΚΓ αποκαλούν προβοκάτορες και ψευτοεπαναστάτες τους φοιτητές. Τα Συνδικάτα μπροστά στον φόβο της απόλυτης απομόνωσης αναγκάζονται να κηρύξουν γενική απεργία στις 13 Μάιου .Η γενική απεργία στις 13 Μάη σηματοδότησε μια ποιοτική στροφή. Εκατοντάδες χιλιάδες φοιτητών και εργατών ξεχυθήκαν στους δρόμους του Παρισιού. Οι ηγέτες των συνδικάτων πίστευαν ότι αυτή η κινητοποίηση θα ήταν αρκετή για να σταματήσει το κίνημα. Οι ηγέτες δεν είχαν καμία πρόθεση να συνεχίσουν και να εξαπλώσουν τη γενική απεργία. Είδαν τη διαδήλωση σαν ένα μέσο εκτόνωσης. Αλλά από τη στιγμή που άρχισε, το κίνημα σύντομα απόκτησε τη δική του ζωή. Το κάλεσμα σε γενική απεργία ήταν σαν ένας βαρύς βράχος που ρίχτηκε σε ήρεμη λίμνη. Στην συνέχεια η κατάσταση ξέφυγε από τα χέρια των εργατοπατέρων. Οι εργάτες άρχισαν να καταλαμβάνουν εργοστάσια, να δημιουργούν απεργιακές επιτροπές  και να παίρνουν την σκυτάλη της εξέγερσης. Ιδιαίτερο παράδειγμα αποτελεί η Νάντη όπου οι εργάτες πήραν το έλεγχο των αποθεμάτων πετρελαίου, αρνούμενοι την είσοδο σε όλα τα βυτιοφόρα που δεν είχαν εξουσιοδότηση από την απεργιακή επιτροπή. Ένα πανό τοποθετήθηκε στο μοναδικό υπό λειτουργία βενζινάδικο, που επιβεβαίωνε ότι βενζίνη θα δινόταν μόνο σε γιατρούς. Υπήρξε συνεννόηση με τις αγροτικές ενώσεις της γύρω περιοχής, και κανονίστηκαν προμήθειες τροφίμων, με τιμές ελεγχόμενες από τους εργάτες και τους αγρότες. Για να αποφύγουν τη κερδοσκοπία, τα καταστήματα αναγκάστηκαν να κολλήσουν ένα αυτοκόλλητο που έλεγε: «Το κατάστημα εξουσιοδοτείται να είναι ανοιχτό. Οι τιμές βρίσκονται υπό την μόνιμη επίβλεψη των συνδικάτων.» Τα αυτοκόλλητα υπογράφονταν από τα  CGT, CFDT και FO. Ένα λίτρο γάλα πωλούνταν προς 50 λεπτά σε σύγκριση με το σύνηθες των 80 λεπτών. Ένα κιλό πατάτες μειώθηκε από τα 70 στα 12 λεπτά, ένα κιλό καρότα από 80 σε 50 κ.ο.κ. Η εξέγερση στο Παρίσι συνεχίστηκε, με εργάτες και φοιτητές να αντιμετωπίζουν δακρυγόνα και γκλόπς. Οι διαδηλωτές επιχείρησαν να πυρπολήσουν το Χρηματιστήριο αυτό το μισητό σύμβολο του καπιταλισμού. Ένας αξιωματικός της αστυνομίας σκοτώθηκε στη Λιόν . Από τη στιγμή που ρίχτηκαν στη μάχη οι εργάτες άρχισαν να παίρνουν πρωτοβουλίες, που πήγαν πολύ μακριά από τα όρια μιας απλής απεργίας. Το στοιχείο κλειδί για την ομοιογένεια των κινητοποιήσεων ήταν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Συνήθως αυτά αποτελούν ισχυρά όπλα στα χέρια του κράτους. Αλλά επίσης εξαρτώνται από τους εργαζόμενους που δουλεύουν στο ραδιόφωνο και τη τηλεόραση. Στις 25 Μάη το κρατικό ραδιόφωνο και η τηλεόραση - το ORTF - ξεκινούν απεργία. Τα τηλεοπτικά νέα των 20.00 διακόπηκαν. Οι δημοσιογράφοι και οι τυπογράφοι επέβαλαν ενός είδους εργατικό έλεγχο στο τύπο. Οι αστικές εφημερίδες αναγκάστηκαν να δεχθούν έλεγχο της ύλης τους και να τυπώσουν τις διακηρύξεις της Επιτροπής των Εργατών.

Οι δυνάμεις της αντίδρασης, που μέχρι τότε βρίσκονταν υπό καθεστώς σοκ και άμυνας, άρχισαν να οργανώνονται. Οι Επιτροπές για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας άρχισαν να στήνονται  με στόχο να κινητοποιήσουν τη μεσαία τάξη ενάντια στους εργάτες και τους φοιτητές. Ο Μαρξ εξηγούσε ότι συνήθως οι επαναστάσεις ξεκινάνε από την κορυφή. Η συσσωρευμένη κρυφή οργή και αγανάκτηση κάτω από την επιφάνεια της κοινωνίας αναγκάζει πρώτα τις κορυφές ν' αρχίσουν να τρώγονται μεταξύ τους, να διαφωνούν και να διασπώνται για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν τα ανοιχτά μέτωπα που βρίσκονται μπροστά τους. Ένα μέρος τους πιστεύει ότι πρέπει να μείνουν αμετακίνητοι και σκληροί κι ένα άλλο πιστεύει ότι πρέπει να γίνουν κάποιες παραχωρήσεις. Οι διαφωνίες όμως αυτές στην κορυφή δίνουν θάρρος στις δυνάμεις τις επανάστασης να γίνουν πιο τολμηρές και να επιτεθούν από τα κάτω.

Η αυταρχική κυβέρνηση των Γκωλικών κατάληξε διασπασμένη και απελπισμένη. Η μέθοδος των γκλομπ δοκιμάστηκε ξανά και ξανά ενάντια στους φοιτητές και απότυχε να γονατίσει το κίνημα. Αντίθετα, απειλούσε να προκαλέσει λαϊκή εξέγερση. Έπρεπε να δοθούν παραχωρήσεις οι οποίες θα εκτόνωναν την κατάσταση. Δεν ήταν η αστυνομία και ο στρατός που έσωσαν τον καπιταλισμό στην Γαλλία, αφού στην κορύφωση της επανάστασης ήταν απρόθυμοι να υπακούσουν την κυβέρνηση και να  χτυπήσουν τους φοιτητές, αλλά η στάση του σταλινισμού και των συνδικάτων. Οι συνδικαλιστές δέχτηκαν με χαρά την πρόταση του πρωθυπουργού για διάλογο και ξαφνιάστηκαν όταν ο Πομπιντού δέχτηκε σχεδόν χωρίς συζήτηση όλα τα αιτήματα τους. Αυξήσεις 10% για όλους τους εργάτες, 35% αύξηση του βασικού μεροκάματου στα εργοστάσια, 56% στα αγροκτήματα και μέχρι 73% στα μαγαζιά. Αύξηση στα οικογενειακά επιδόματα και τα επιδόματα γήρατος και παραχωρήσεις στα ωράρια εργασίας, τα όρια συνταξιοδότησης και στα συνδικαλιστικά δικαιώματα. Η Συμφωνία της Γκρενέλ ήταν η πιο σημαντική επιτυχία των συνδικάτων από την απελευθέρωση. Ωστόσο, όπως σωστά παρατήρησε ο ανταποκριτής των Sunday Times στο Παρίσι:
"Μέσα σε τέτοια επαναστατική κατάσταση ο κάθε ερασιτέχνης θα μπορούσε να κερδίσει πολύ περισσότερα". Μπρος στον άμεσο κίνδυνο να τα χάσουν όλα οι εργοδότες με χαρά παραχώρησαν αυτά τα ψίχουλα γι' αυτούς, που θα βρίσκανε μετά τον τρόπο να τα πάρουνε ξανά όλα πίσω, όπως έκαναν μετά το μεγάλο απεργιακό κίνημα το 1936, με την ανάλογη τότε Συμφωνία της Ματινιόν. Η κυβέρνηση, έχοντας ανακτήσει το ηθικό της, πέρασε στην αντεπίθεση. Στις 12 Ιούνη απαγόρευσε όλες τις συγκεντρώσεις και έστειλε τα CRS να ανακαταλάβουν όλα τα κτίρια και να κατεβάσουν τις κόκκινες σημαίες. Αποφάσισε τη διάλυση 10 πολιτικών οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και προχώρησε στην απέλαση χιλιάδων ξένων φοιτητών και μεταναστών. Τραμπούκοι της δεξιάς σχημάτισαν Επιτροπές Δράσης, τρομοκρατούσαν κι έδερναν πυροβολώντας στον αέρα.

Οι ηγέτες της επίσημης Αριστεράς δεν κατόρθωσαν ούτε καν να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν μια αξιόλογη έστω κοινοβουλευτική εναλλακτική λύση στους Γκωλικούς και κατέβηκαν ξεχωριστά στις εκλογές. Ο Πομπιντού μπόρεσε έτσι εύκολα να εκμεταλλευτεί τις διαφωνίες και τις αντιθέσεις μέσα στην Ομοσπονδία της Αριστεράς και ανάμεσα σ' αυτήν και το ΚΚΓ για να τους γελοιοποιήσει στα μάτια των ψηφοφόρων. Στις εκλογές λοιπόν, οι Γκωλικοί θριάμβευσαν κερδίζοντας 296 έδρες (έναντι 197 στις προηγούμενες εκλογές του '67) και μια απόλυτη και ισχυρή πλειοψηφία στη Βουλή (487 έδρες). Κέρδισαν 1.2 εκ ψήφους παραπάνω από το 1967. Τα επίσημα κόμματα της Αριστεράς, αντί να διπλασιάσουν τους ψήφους τους (10 εκ. απεργοί με τις οικογένειες τους), έπαθαν καθίζηση. Το ΚΚΓ έχασε 600.000 ψήφους και τους μισούς βουλευτές του, έβγαλε 34 από 73) και η ΟΑ έχασε 570.000 ψήφους και επίσης τους μισούς βουλευτές της (57 από 118). Έτσι πλήρωσαν τα κόμματα αυτά για το ξεπούλημα της εξέγερσης του Μάη. Το Ενοποιημένο Σοσιαλιστικό Κόμμα, αντίθετα, που στάθηκε κοντά στους φοιτητές και στους εργάτες, διπλασίασε σχεδόν τους ψήφους του (875.000 από 495.000 το '67).
Ο Ντε Γκώλ νίκησε τελικά και φάνηκε ότι έσωσε ξανά τη Γαλλία. Στην πραγματικότητα αυτοί που έσωσαν το καθεστώς του ήταν οι ηγέτες της επίσημης Αριστεράς και ειδικά του ΚΚΓ και της ΓΣΕ, που είχαν τη μεγαλύτερη δύναμη και επιρροή ανάμεσα στους εργάτες.Έτσι, χάθηκε μια εκπληκτική επαναστατική ευκαιρία, που θα μπορούσε να αλλάξει όλη την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας. Παρόλα αυτά, όμως, το φάντασμα του Μάη του '68 ζει, έχει γίνει μόνιμος εφιάλτης της άρχουσας τάξης στη Γαλλία και συνεχίζει να εμπνέει τη νεολαία και τους πρωτοπόρους εργάτες σ' όλη την Ευρώπη και παγκόσμια.